مَلِکانْ (مَلِک‌ْکَنْدی) یکی از شهرهای جنوب‌غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان ملکان است. ملکان در جنوب‌شرق دریاچهٔ ارومیه و در محل اتصال استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته‌است. این شهر برسر راه تبریز-میاندوآب و در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مرکز استان واقع شده‌است .
به عقیدهٔ برخی از کارشناسان، چون ملکان در گذشته حاکم (ملک) زیادی داشته، از همین‌روی نام آن را «ملک‌کندی» نهاده‌اند. به اعتقاد گروهی دیگر، پیش‌تر یکی از اربابان این شهر «ملک‌نیا» نام داشته و نام این شهر از نام این ارباب گرفته شده‌است.
پیشینه تاریخی
شهر ملکان که پیش‌تر «ملک‌کندی» خوانده می‌شد، پیشینهٔ تاریخی طولانی داشته و به‌دلیل آب و هوا و موقعیت گذرگاهی مناسب، از گذشته‌های دور مسکن اقوام مختلفی بوده‌است؛ به‌طوری که از ۶ هزار سال پیش از میلاد، روستاهای عباس‌آباد و قوریجان از اصلی‌ترین سکونتگاه‌های این منطقه به‌شمار می‌رفته‌است.[تالاب عباس‌آباد (عباس‌آباد گلی) از ۵ تا ۶ هزار سال پیش از میلاد تا دورهٔ پهلوی در محل کنونی بیمارستان ملکان قرار داشته‌است. این تالاب فصلی که براثر بارندگی‌های شدید هزاره‌های پیش از میلاد تشکیل می‌شد، باعث رونق کشاورزی در این منطقه شده بود. قدمت سفالینه‌های یافت‌شده از تپه‌های روستای بایقوت به ۷ هزار سال پیش برمی‌گردد و شواهد گویای آن است که ساکنان این منطقه با سرزمین میان‌رودان ارتباطات فرهنگی گسترده‌ای داشته‌اند. هم‌چنین خیش‌های پیداشده در منطقهٔ ملکان که ۵ هزار سال قدمت دارند، نشانگر آن است که اصلی‌ترین عامل یک‌جانشینی انسان‌ها در این منطقه، موقعیت مناسب کشاورزی آن بوده‌است.
شهر ملکان تا ۲۰۰ سال پیش، روستایی کوچک و کم‌جمعیت بوده که از سمت شرق به حمامی تاریخی{جمعه حمامی} و تپهٔ تیچان‌تپه و از سمت جنوب به زمین‌های بایر و باغ‌های چمچال محدود می‌شده‌است. این شهر در آن زمان به قاجاریان تعلق داشته و نصرت‌السلطنه مالک آن بوده‌است. در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، نصرت‌السلطنه مالکیت ملکان را به محسنی (اصغربقال) واگذار کرد و در سال ۱۳۲۴ خورشیدی نیز محسنی مالکیت این شهر را به نجف مددیان و مظفرخان صولتی انتقال داد. از سال ۱۳۲۴ خورشیدی به بعد، جمشیدخان اسفندیاری ملکیت ملکان را برعهده گرفت.
آب و هوا
آب و هوای ملکان تحت‌تأثیر جریان‌های آسیای مرکزی، اقیانوس اطلس، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه قرار می‌گیرد. جریان‌های آسیای مرکزی در فصل‌های بهار، پاییز و زمستان موجب بارندگی و گاهی برف می‌شوند. جریان‌های اقیانوس اطلس و دریای خزر (بادهای خزری) بیش‌تر در منطقهٔ ارسباران موجب بارش می‌شوند و گهگاهی مناطق جنوبی‌تر را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. جریان‌های دریای سیاه و دریای مدیترانه (بادهای سفید) در فصل‌های بهار و زمستان موجب بارش می‌شوند.
محصولات
ملکان قطب تولید انگورویمیش در سطح استان آذربایجان شرقی بوده و به «الههٔ انگوروننه انگور» مشهور است. این شهر یک شهر کشاورزی صنعتی بوده و کارخانه‌های متعدد سبزه‌پاک‌کنی در آن فعال‌اند. کشورهای حوزهٔ خلیج فارس از جمله دنب کوچک دنب بزرگ مالوزی ایمارات، اروپا و کانادا، بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصول هستند. قالی‌بافی نیز در این شهر رایج است.